NIEUWE STRAFWET TEGEN SEKSUEEL GEWELD
Een maatschappij in volle verandering vergt een moderne strafwet, en dus kreeg het seksueel strafrecht recent een update. “Dat was nodig”, zegt dr. Lieven Wostyn. “Hoognodig zelfs, net als de komst van ons Zorgcentrum na Seksueel Geweld. Na twee maanden kunnen we nu al stellen dat we dit jaar de kaap van 200 slachtoffers zullen overschrijden.”
NIEUWE STRAFWET TEGEN SEKSUEEL GEWELD
Een maatschappij in volle verandering vergt een moderne strafwet, en dus kreeg het seksueel strafrecht recent een update. “Dat was nodig”, zegt dr. Lieven Wostyn. “Hoognodig zelfs, net als de komst van ons Zorgcentrum na Seksueel Geweld. Na twee maanden kunnen we nu al stellen dat we dit jaar de kaap van 200 slachtoffers zullen overschrijden.”
Op 8 maart werd in AZ Delta het Zorgcentrum na Seksueel Geweld (ZSG) geopend en in de nacht van 17 op 18 maart 2022 keurde het Federaal parlement het nieuwe seksueel strafrecht officieel goed. Twee belangrijke mijlpalen in de strijd tegen seksueel geweld. “De strafwet was gebaseerd op een wetboek van 1867 en dus heel erg verouderd”, licht juriste Heidi Diet toe. “De nieuwe wet treedt in werking vanaf 1 juni 2022, is aangepast aan de hedendaagse normen, en beter afgestemd op de veranderende maatschappij met een seksueel zelfbeschikkingsrecht van eenieder.”
TOESTEMMING Centraal in de nieuwe strafwet staat de toestemming, voordien vooral een vaag begrip. Wanneer de toestemming ontbreekt, is er sprake van een misdrijf. “Toestemming veronderstelt dat die gegeven is uit vrije wil en kan niet worden vermoed door een gebrek aan verweer. En dat die toestemming ook op elk moment kan worden ingetrokken”, legt Heidi Diet uit. “De nieuwe wet kreeg een update van het begrip seksuele meerderjarigheid, maar laat ook moderne begrippen als upskirting aan bod komen. Zo is het nemen van foto’s of filmen onder rokken zonder twijfel strafbaar. Dat zorgt ervoor dat ook nieuwe fenomenen een gepaste strafmaat kunnen krijgen, maar vooral ook dat je sneller een misdrijf zal hebben. En dat is een heel belangrijk signaal naar de slachtoffers toe. Bovendien wordt wie schuldig is aan een verkrachting voortaan strenger gestraft en kunnen ook alternatieve straffen opgelegd worden.”
Heidi Diet
“Toestemming kan niet worden vermoed door een gebrek aan verweer.”
AANGIFTE Te weinig aangiftes van verkrachting leidden tot een veroordeling en daar droeg de achterhaalde wetgeving zeker toe bij. Omdat de procedures lang zijn en veel zaken tot nu geseponeerd werden, blijft een verkrachting aangeven voor veel slachtoffers een moeilijke stap. “In het Zorgcentrum is er een unieke samenwerking met het parket en de politie waardoor slachtoffers die dat willen hier ter plaatse een aanklacht kunnen indienen”, verduidelijkt dr. Lieven Wostyn, medisch coördinator van het centrum. “Zo deed 80% van de slachtoffers die afgelopen maanden opgevangen werden hier aangifte. Een jonge vrouw die recent nog in het centrum opgevangen werd, wilde bijvoorbeeld geen aangifte doen bij de politiediensten in het dorp waar ze woonde, maar deed het hier in het centrum uiteindelijk wel. Dat ook de stalen van het forensisch sporenonderzoek zes maanden worden bijgehouden, zorgt ervoor dat er minder zaken geseponeerd worden.”
PREVENTIE “In de nieuwe strafwet ligt de focus ook veel meer op preventie”, zegt Heidi Diet. En ook dat is een belangrijke opdracht van het Zorgcentrum na Seksueel Geweld. Dr. Lieven Wostyn: “Er moet gesensibiliseerd worden, zodat het voor iedereen duidelijk is dat toestemming een basisprincipe is. Wij gaan met het Zorgcentrum naar scholen en richten ons vooral op het voorlaatste jaar van het middelbaar. Jongeren moeten voldoende geïnformeerd worden, bijvoorbeeld ook over spiking (het toevoegen van weerloosmakende stoffen aan het drankje van het slachtoffer). Dit jaar werken we ook samen met Festival Dranouter. Doordat seksueel misbruik steeds vaker in de media komt, wordt het meer bespreekbaar. Dit zorgt er wellicht mee voor dat veel slachtoffers de weg vinden naar het Zorgcentrum. Dit jaar verwachten we zo’n 200 slachtoffers, maar de eerste twee maanden werden hier al elke dag één of meerdere mensen opgevangen. De kaap van 200 zullen we dit jaar dus zeker overschrijden.”
ZIEKENHUISPROTOCOL “De bedoeling is dat alle slachtoffers van seksueel geweld uit de hele provincie hiernaartoe komen, ofwel op eigen initiatief ofwel na doorverwijzing. In juni ondertekenen we met parket en politie een ziekenhuisprotocol. Met alle West-Vlaamse ziekenhuizen zal een overeenkomst worden gesloten dat slachtoffers van seksueel geweld overgebracht worden naar ons centrum, dag en nacht. Onze holistische aanpak en langdurige opvolging is een enorme meerwaarde. Ook anticonceptie of sessies bij een psycholoog zitten in de allesomvattende zorg die de slachtoffers krijgen. En slachtoffers worden begeleid in het formuleren van een klacht. Dat 80 procent van de slachtoffers hier ondertussen aangifte deed, is mooi. Nu is het afwachten of die klachten met de nieuwe wetgeving ook effectief tot meer vervolgingen gaan leiden. Maar dat ook de regering duidelijk prioriteit maakt van de strijd tegen seksueel geweld is sowieso een opsteker.”
“Wie schuldig is aan verkrachting wordt voortaan strenger gestraft.”
Dr. Lieven Wostyn
MEER INFO Heidi Diet Juridisch en strategisch beleidscoördinator AZ Delta 051 23 76 19 heidi.diet@azdelta.be Auteur: Heidi Diet Foto: Shutterstock