Het team radiotherapie

Stereotactische radiochirurgie is een zeer precieze gelokaliseerde bestralingsbehandeling van één of meerdere gezwellen in de hersenen. De dienst radiotherapie van AZ Delta startte in 2011 met die techniek, als eerste centrum in West-Vlaanderen. “De nieuwe techniek was voor patiënten een pak minder invaliderend dan een pancraniële behandeling, waarbij de hersenen volledig bestraald worden”, schetst dr. Sweldens. “Dankzij stereotactische radiochirurgie kon de behandeling immers veel gerichter gebeuren: alleen de gezwellen zelf worden bestraald, waardoor er bijna geen nevenwerkingen optreden. Door de hoge dosis die wordt toegediend, is er een betere lokale controle en een hogere overlevingskans. In de loop der jaren is stereotactische radiochirurgie dan ook de standaard geworden, zowel voor de behandeling van kwaadaardige gezwellen – meestal hersenmetastasen – als van goedaardige gezwellen, zoals schwannomen en meningeomen. In het begin bestraalden we een tiental patiënten per jaar, vorig jaar waren dat er bijna zestig.”

“De accreditatie is geen doel op zich. Ik vind het vooral belangrijk dat we onszelf en onze manier van werken in vraag blijven stellen.”

EVOLUTIE TECHNIEK Stereotactische radiochirurgie kon de eerste jaren wel al ambulant en in één dag uitgevoerd worden, maar was toen nog steeds vrij belastend. Om zeer nauwkeurig te kunnen bestralen, moest een neurochirurg immers een fixatiering bevestigen aan het hoofd van de patiënt. Enkele jaren geleden deed een nieuwere techniek haar intrede, die minder invasief is. “Sindsdien maken we voor de behandeling een tweedelig masker op maat van de patiënt, dat ervoor moet zorgen dat het hoofd in dezelfde positie blijft liggen. Ook de bestralingstechnologie is geëvolueerd. We kunnen nu meer én grotere letsels behandelen dan vroeger: in één sessie kunnen we tot 20 uitzaaiingen bestralen en de letsels mogen ook groter zijn, tot zes centimeter. De behandeling duurde vroeger een hele dag, nu slechts vijftien tot twintig minuten.”

Er gaat wel heel wat voorbereiding aan vooraf. Eerst wordt de indicatie gesteld op het multidisciplinair consult samen met de neurochirurgen, medisch oncologen en neuroradiologen. In de aanloop naar de behandeling wordt niet alleen een masker gemaakt, maar worden ook een CT-scan en NMR uitgevoerd, die het te bestralen gebied nauwkeurig in beeld brengen. “Die CT-scan leggen we samen met de NMR-beelden, die zeer fijne doorsnedes geven. Daarop wordt submillimetrisch de ligging van de te bestralen zones én van de omliggende gezonde weefsels aangegeven. Want we beogen natuurlijk een zo precies mogelijke bestraling van de gezwellen, waarbij het gezonde weefsel zo veel mogelijk gespaard wordt.”

BESTRALINGSPLAN De radiotherapeut en fysicus maken samen een bestralingsplan op. “Op basis van het klinisch werkboek dat we hebben opgesteld, bepalen we het aantal bestralingssessies, de sterkte van de bestralingsbundels en de verdeling van de stralingsdosis. Daarna worden alle gegevens doorgestuurd naar de computer van het toestel waarmee de patiënt bestraald wordt. Om fouten uit te sluiten, gebeuren de dag voordien trouwens metingen van de bestralingsvelden, zodat verzekerd kan worden dat de berekende bestraling juist wordt toegediend.”