Anale kloven of fissuren

• Anuskloofjes zijn met name erg pijnlijk tijdens de stoelgang.
• Daarnaast kan de ontlasting gepaard gaan met helderrood bloedverlies of bloed bij het afvegen.
• Soms hebben patiënten door de pijn last van verkramping van de kringspier. Verkramping van de kringspier heeft tot gevolg dat de doorbloeding in de kringspier vermindert. Hierdoor genezen wondjes minder goed. Vaak worden de klachten chronisch als gevolg van deze vicieuze cirkel.

• Constipatie
  Door constipatie en hard persen kan een fissuur ontstaan. Het is dus belangrijk om te zorgen dat de ontlasting zacht en soepel blijft. 
• Een verhoogde spanning (spasme, een soort kramp) van de kringspier
• Deze verhoogde spanning wordt meestal verergerd door de pijn die de fissuur veroorzaakt. Het is daarom lastig om van de klachten af te komen. Een verkramping van de kringspier zorgt ook voor een verminderde doorbloeding, waardoor een wondje minder goed geneest.

Laxerende middelen

In eerste instantie zal de arts adviezen geven om de ontlasting zacht en soepel te houden. Eventueel kan de arts middelen voorschrijven die de ontlasting zachter maken. 

Zalf

Een acute anale fissuur (= minder dan 6 weken last) kan worden behandeld met een zalf. 

• Lidocaïnezalf
  Zalf met lidocaïne werkt met name verdovend en pijnstillend.
• Zinkzalf
  Zinkzalf zorgt ervoor dat de huid droog blijft. De zinkzalf beschermt de huid tegen vocht en ontlasting en werkt stimulerend op huidherstel.
• Zalf met isosorbidedinitraat (ISDN)
  Deze zalf zorgt ervoor dat de bloedtoevoer in de anus bevorderd wordt. Dit stimuleert het herstel van het kloofje. Deze zalf wordt meestal pas voorgeschreven wanneer bovenstaande adviezen en zalfjes geen effect hebben vanwege de bijwerkingen die de zalf kan hebben$
• Diltiazemzalf
  Deze zalf heeft een zelfde effect als isosorbidedinitraat met mogelijk wat minder bijwerkingen.

Operatie

Wanneer er sprake is van een chronische anale fissuur (= last meer dan  6 weken), ook na langdurige behandeling met bovenstaande middelen, kan er soms een operatie worden uitgevoerd.

De wonde kan worden aangefrist (fissurectomie), een anale dilatatie kan soms nuttig zijn en pijnstillend werken (krampwerend), of een ILS kan worden uitgevoerd (= interne laterale sfincterotomie). Hierbij wordt via een klein operatiewondje naast de anus het binnenste deel van de verdikte en spastische sluitspier aan de zijkant ingeknipt. De spanning op de fissuur vermindert vervolgens waardoor deze kan genezen.

Voeding

Om anale fissuren te voorkomen en de genezing te bevorderen, is het belangrijk om te zorgen dat de ontlasting zacht en soepel is.

• Eet vezelrijk
  Voedingsvezels zijn onmisbaar voor een gezonde spijsvertering en een goede ontlasting. Vezels werken als een spons en houden vocht vast waardoor de ontlasting zacht en soepel blijft. Ook stimuleren vezels de darmbeweging. Voorbeelden van vezelrijke voeding zijn groente, fruit en volkoren producten.
• Drink minstens 2 liter per dag
  Voldoende vocht is nodig om de ontlasting soepel te houden. Gebruik je wel extra vezels maar niet voldoende vocht dan werken de vezels juist averechts. De vezels in de ontlasting kunnen dan onvoldoende vocht opnemen waardoor de ontlasting hard wordt
• Zorg voor voldoende beweging
  Door regelmatig te bewegen, wordt de darmbeweging gestimuleerd en beweging zorgt ervoor dat de darm op gang blijft.
• Gezond toiletgedrag
  Ga meteen naar het toilet als je aandrang voelt. Door de ontlasting op te houden, wordt deze verder ingedikt. De zithouding is erg belangrijk (knieën hoger dan het bekken). Het toiletbezoek dient niet langer te zijn dan strikt nodig (geen smartphone, krant…).
• Sla je ontbijt niet over!
  Het ontbijt is heel belangrijk. Een vezelrijk ontbijt zorgt ervoor dat de werking van de darm op gang komt en dat de darmen in beweging blijven

Hygiëne

Daarnaast is het belangrijk om te zorgen voor een goede hygiëne van de anus en de huid rondom de anus.

• Vermijd geparfumeerd en/of vochtig toiletpapier. Het is verstandig de huid en de anus na de stoelgang goed met lauw water te wassen en geen zeep te gebruiken.
• Droog de huid daarna goed af (droogdeppen en niet wrijven) en houdt de huid zoveel mogelijk droog. Eventueel kan de haardroger worden aangewend.
• Gebruik geen zelfzorgmiddelen zoals zalf, crème of zetpillen, tenzij het op advies van de arts is.
• Draag bij voorkeur katoenen ondergoed en niet te strak zittende kleding.
• Wanneer er last is van verkramping of verhoogde spanning van de kringspier kan een warm bad soms verlichting bieden.

Als u moeite hebt om de bekkenbodemspieren te ontspannen, kan bekkenbodemkinesitherapie (evt met biofeedback) soms nodig zijn. De bekkenbodem is de spiergroep die ervoor zorgt dat u ontlasting en urine kunt ophouden, en dat u kunt ontlasten en plassen op gezette tijdstippen.
U kunt de mogelijkheid van bekkenbodemkine met de arts bespreken. Deze zal eventueel doorverwijzen naar een kinesist die gespecialiseerd is in bekkenbodemklachten.

Dr. Isabelle Debergh
Dr. Paul Pattyn

Info: dienst chirurgie, 8 november 2022