Ongewild verlies van ontlasting of stoelgang of winden: ongeveer 2 tot 3 procent van de bevolking lijdt eraan. Tot 5 procent bij 50-plussers, 10 procent bij 70-plussers. De grootste groep zijn vrouwen na de menopauze.
Symptomen
De ernst van de klachten varieert
- pijn en perianale jeuk
- ongewild verlies van winden
- verlies van vaste stoelgang zonder dit te voelen.
Soiling is het onvrijwillig verlies van reststoelgang na de ontlasting.
Oorzaken
De meest frequente oorzaken zijn een beschadiging of verslapping van de sluitspier of bekkenbodemspier, uitgezakte aambeien, een verslapping van het rectovaginale septum of een rectumprolaps.
Het kan ook ontstaan door een ontsteking van het slijmvlies van de endeldarm (proctitis), chronische diarree (IBD) of chronische verstopping of obstipatie.
Een aparte groep zijn de patiënten met het LARS-syndroom na radiotherapie en chirurgie voor rectumtumoren.
Daarnaast, en zeldzamer zijn de aangeboren afwijkingen, neurologische aandoeningen, tumoren.
Omdat er vaak meerdere oorzaken zijn wordt er vaak samengewerkt met andere disciplines zoals
- maag-darm-leverziekten
- urologie
- gynaecologie
- pijncentrum
Onderzoeken
- Uitgebreide anamnese van de medische voorgeschiedenis, medicatie en laxeermiddelgebruik en de opmaak van een dagboek
- Klinisch onderzoek met anus- of rectoscopie
- Eventueel
- een onderzoek van de dikke darm (coloscopie)
- endo-echo van het anorectum
-meting druk en volume in de endeldarm en anus (anale manometrie)
- RX
- MRI anorectum.
Behandelingen
Afhankelijk van de oorzaak, de leeftijd en de gezondheidstoestand worden met de patiënt de diverse mogelijkheden tot een therapie overlopen:
Niet-operatieve behandelingen
Regulering van de stoelgang
- Door de consistentie van de stoelgang aan te passen
- door minder gebruik van laxeermiddelen
- vezelrijke voeding
- vezelhoudende medicijnen
- Voldoende lichaamsbeweging
- Eten en drinken op regelmatige tijdstippen
- Korte toilettijd
- Afvallen bij overgewicht.
Bekkenbodemkinesitherapie
Samen met een gespecialiseerde bekkenbodemkinesitherapeut leert de patiënt met oefeningen de spieren op een juiste manier te ontspannen en aan te spannen.
Er wordt ook algemeen een analyse gemaakt van de zithouding (hoogte) op het toilet. Het is de bedoeling dat de patiënt de oefeningen zelf onderhoudt en thuis verderzet. Het effect kan gemeten worden via biofeedbacktraining.
De fysiotherapeuten voeren ook de meting druk en volume in de endeldarm en anus (anale manometrie en voluminometrie) uit.
Elektrostimulatie (PTNS)
De zenuw (nervus tibialis) wordt via een klein naaldje, dat aan de binnenkant van de enkel wordt aangebracht, wordt gestimuleerd.
Darmspoeling (pseudocontinentie)
Hierbij wordt de darm leeggespoeld zodat de patiënt de rest van de dag zonder angst voor lekkage de deur uit kan.
Voor grotere lavementen zijn verschillende spoelsystemen in de handel. Deze therapie wordt aangeleerd in samenwerking met gespecialiseerde (stoma)verpleegkundigen.
Anale tampons
Er bestaan anale tampons die als een ‘stop’ functioneren. Dit is echter een tijdelijke oplossing Bij een normale gevoeligheidvan de anus geeft dit een ongemakkelijk gevoel.
Operaties
Herstellen van de sluitspier (sfincteroplastie)
De beste kans op een goed resultaat is onmiddellijk na de inscheuring, trauma of bevalling. Hoewel dit succesvol is in het begin, glijdt de succesratio op lange termijn naar beneden.
De resultaten van latere hersteloperaties zijn minder succesvol (minder dan 30 procent) maar worden toch aangeboden aan patiënten onder de 50 jaar. Soms is een tijdelijk beschermende stoma nodig (ileostoma).
Sacrale neuromodulatie
Door directe stimulatie van de S3-zenuw wordt de neurale reflexboog voor de ontlasting aangepast. Na een analyse krijgt de patiënt eerst een proeftherapie. Als er tijdens de proeftherapie een vermindering is van de klachten met ten minste 50 procent kan een terugbetaling voor een definitief implantaat aangevraagd worden aan het RIZIV.
De incontinentie-ernst wordt geobjectiveerd voor, tijdens en na de proefperiode aan de hand van een dagboek. De patiënt wordt op de raadpleging en via een infobrochure uitvoerig ingelicht.
Praktisch
De patiënt komt ’s morgens binnen in het dagziekenhuis. Onder lokale of een korte algemene anesthesie wordt er onder de huid een lead geplaatst ter hoogte van S3
Onmiddellijk is het duidelijk of er een respons is (anale contractie). De lead is verbonden met een klein zendertje/ontvanger in een broeksriem. Deze is verbonden met een externe batterij.
De patiënt verlaat ’s middags het dagziekenhuis. Na 14 dagen wordt op de raadpleging de externe lead afgeknipt. Bij succes (daling van de klachten met meer dan 50 procent) wordt na goedkeuring een definitieve kleine pacemaker ingeplant onderhuids ter hoogte van de onderrug. Dit gebeurt opnieuw in het dagziekenhuis. Deze batterij gaat 5 jaar mee en wordt dan op de raadpleging vervangen. Het voordeel is dat dit gebeurt zonder chirurgische wonden.
Bulkvormers
Deze techniek bestaat uit het inspuiten van kleine niet-oplosbare bolletjes in de inwendige sluitspier. Hierdoor vergroot de bulk van de sluitspier en theoretisch de passieve sluitdruk. De resultaten van deze techniek zijn echter weinig hoopvol.
Dynamische gracilisplastiek
Hierbij wordt een nieuwe sluitspier gemaakt met de musculus gracilis. Deze gestreepte spier wordt dan door neuromodulatie omgevormd tot een sluitspier. Recent heeft het RIZIV de terugbetaling van de ingreep echter stopgezet.
Stoma
Het aanleggen van een stoma, meestal op de dikke darm (het colon) is een laatste manier om incontinentie te behandelen. De voor- en nadelen van een stoma worden met de patiënt overlopen., samen met de stomaverpleegkundigen. Levenskwaliteit is de beslissende factor. Het aanleggen van een stoma gebeurt met een kijkgatoperatie tijdens een korte opname.
Gespecialiseerde artsen
De dienst chirurgie
Dr. Isabelle Debergh
Dr. Hans De Loof
Dr. Paul Pattyn
Dr. Peter Lissens (Siint-Andriesziekenhuis Tielt)
Coördinator bekkenbodemkliniek
Campus Rumbeke
Charlotte Debleu
t 051 23 77 40
e Charlotte.debleu@azdelta.be
Stomaverpleegkundige
Raadpleging 051 23 38 47
Katleen Deltour
Sandra Desseyn
Hade Devos
Marijs De Witte
Psychologe
Joke Corneillie
t 051 23 38 80
e joke.corneillie@azdelta.be
Diëtiste
Lien Biesbrouck
t 051 23 80 24
e lien.biesbrouck@azdelta.be
Info: dienst chirurgie,26 oktober 2020