Vanaf 50 jaar krijgt u als Vlaming een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek dikkedarmkanker. Het is belangrijk dat u deze test doet, want één op 20 Vlamingen wordt in zijn leven geconfronteerd met darmkanker. Toch gaat slechts de helft van de Vlamingen in op deze uitnodiging. Een cijfer dat zeker en vast hoger moet. Wij helpen daarom graag om onduidelijkheden rond darmonderzoek uit te klaren. Onze maag-darm-leverartsen beantwoorden de meest voorkomende vragen.
Vanaf welke leeftijd is een screeningstest voor darmkanker nodig?
Globaal start de screening voor darmkanker vanaf een leeftijd van 50 jaar. Op dat moment wordt namelijk het risico op darmpoliepen en darmkanker hoger. Normaal krijgt u dus uw eerste uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek darmkanker op 50 jaar. Deze regel geldt voor iedereen, tenzij u iemand in uw familie hebt die darmkanker op jonge leeftijd had. Dan geldt de regel: 10 jaar jonger dan het jongste familielid dat aangetast is. Als u dus een broer, zus, moeder of vader hebt die darmkanker had op 55 jaar, dan start de screening voor u op 45 jaar.
Ik heb geen klachten, waarom moet ik de screeningstest voor darmkanker doen?
Darmkanker ontstaat uit een kleine afwijking in uw darm. Bij de meeste patiënten duurt dit groeiproces meerdere jaren. Tijdens het onderzoek kunnen we iets opsporen dat nog niet kwaadaardig is, maar dit wel kan worden op termijn. In het begin is het zodanig klein dat u het nooit zal merken en u dus ook geen klachten hebt. Met een stoelgangtest of met een darmonderzoek (coloscopie) slagen we erin om lang op voorhand iets op te sporen.
Mijn test is positief, wat nu?
Een positieve stoelgangtest wil zeggen dat er wat bloed in uw stoelgang zit. Het zou kunnen dat u dit niet beseft, want een paar druppels bloed gemengd in de stoelgang is moeilijk zichtbaar. Toch zal de test dit kunnen opsporen. Dit bloed kan nog altijd verschillende oorzaken hebben. Dit kan bijvoorbeeld een probleem zijn van speen of een scheurtje in de anus, beide vrij banaal. Maar het kan ook veroorzaakt zijn door een poliep of zelfs een kanker. Om te weten wat dit bloed veroorzaakt, volgt er een darmonderzoek, waarbij er onder verdoving met een camera in de darm wordt gekeken.
Hoe gaat de screeningstest voor darmkanker in zijn werk?
De screeningstest kunt u heel gemakkelijk zelf doen en wordt gratis aangeboden via het bevolkingsonderzoek (vanaf 50 jaar). Voor de test haalt u een borsteltje, een soort mascaraborsteltje, door de stoelgang. Vervolgens, stuurt u dit staaltje terug via de post. Binnen twee weken krijgen u en uw huisarts het resultaat van de test.
Bij mensen die meer risico lopen, door familieleden die op jongere leeftijd darmkanker kregen, wordt automatisch al een darmonderzoek voorgesteld.
Iemand met een negatieve screeningstest had toch darmkanker, hoe kan dit?
Dit heeft te maken met de gevoeligheid (sensitiviteit) van de test. Voor de stoelgangtest ligt deze gevoeligheid rond de 70 procent. Dit wil zeggen: van alle mensen die worden getest met een tumor of grote poliep, zal 70 procent worden opgepikt. Er is ook een alternatief onderzoek, een darmonderzoek of coloscopie. Dit onderzoek heeft een gevoeligheid van 95 procent, wat dus beter is. Maar het is onmogelijk om iedereen op te roepen voor een darmonderzoek als screening. Een darmonderzoek is veel lastiger voor de patiënt en kost ook meer voor de maatschapij. Vandaar dat er wordt gekozen voor een stoelgangtest. Deze test is veel goedkoper en kan breed toegepast worden.
Door die gevoeligheid, moet u dus altijd alert blijven. Als u een negatieve stoelgangtest had, mag u zich nog niet 100 procent veilig voelen. Het is belangrijk dat u altijd aandachtig blijft voor symptomen. Als u klachten krijgt, gaat u best langs bij een arts.
Waarom kreeg ik geen screeningstest meer nadat ik poliepen liet weghalen?
Bij een volledig darmonderzoek (coloscopie) gaat de arts met een camera een kijkje nemen in de darm. Als hij poliepen vindt, worden deze tijdens het onderzoek meteen weggenomen. Bij patiënten van wie poliepen worden weggehaald, wordt op basis van de grootte, het aantal poliepen en de manier van wegnemen, beslist wanneer de volgende coloscopie moet gebeuren. Patiënten van wie een klein aantal poliepen werd weggenomen, gaan terug naar screening. Dit betekent in België dat deze personen pas over 10 jaar opnieuw een stoelgangtest ontvangen. Er blijft natuurlijk gelden: wie klachten heeft of andere problemen ondervindt, gaat best vroeger al even langs bij de arts.
Waarom krijg ik geen screeningstest meer als ik 80 jaar oud ben?
Als u 80 jaar bent, loopt u nog altijd het risico dat u poliepen hebt, maar u ontwikkelt pas darmkanker over 10 of 20 jaar. Vandaar dat u geen screeningstest meer krijgt op deze leeftijd. Het risico van een darmonderzoek is soms groter dan de voordelen naar darmkanker toe. Een screeningscoloscopie wordt dan ook niet meer aangeraden na 80 jaar.