Maligne melanoom
beperkt tot chemotherapie. De responskans was beperkt alsook de duur van de respons.
In 2012 heeft de immuuntherapie met ipilimumab (Yervoy) zijn intrede gedaan in de klinische praktijk bij het gemetastaseerd maligne melanoom. Vanaf 2016 konden de checkpoint-inhibitoren (PD-1 inhibitoren) Nivolumab (Opdivo) en pembrolizumab (Keytruda) worden gebruikt in de gemetastaseerde setting. Vervolgens werd aangetoond dat met combinatie immuuntherapie met ipilimumab (Yervoy) en nivolumab (Opdivo) de kans op een duurzame respons en overleving significant hoger is. Onze voorkeur gaat nu meer en meer uit naar deze combinatie immuuntherapie.
In 2018 werd terugbetaling bekomen bij de klierpositieve melanomen in adjuvante setting na een chirurgische resectie gezien dit de curatiekans en de overleving verbetert. Dit kan ook worden toegepast bij een status na resectie van een metastase.
In 2022 zijn er opnieuw enkele nieuwe indicaties bijgekomen. De adjuvante immuuntherapie kan nu ook worden aangewend bij het hoogrisico kliernegatief melanoom. Bij melanomen met klinische klieraantasting is er zelfs plaats voor neoadjuvante immuuntherapie vooraleer een chirurgische resectie wordt uitgevoerd. En bij beperkte metastasering en een status na volledige resectie is nu aangetoond dat nivolumab in combinatie met ipilumumab de curatiekans verhoogt ten opzichte van nivolumab alleen.
Bij melanomen met een BRAFV600 mutatie zijn BRAFinhibitoren (zoals Tafinlar) in combinatie met Mek inhibitoren (zoals Mekinist) effectief. Deze mutatie kan in ons labo moleculaire diagnostiek worden aangetoond via NGS onderzoek.
Bij aanwezigheid van een BRAFv600 mutatie is , in de eerstelijns gemetastaseerde setting, zowel immuuntherapie effectief als de BRAF- en MEK-inhibitoren. Recent is uit vergelijkend onderzoek gebleken dat de immuuntherapie de voorkeur geniet gezien dit het meeste kans biedt op een langdurige ziektecontrole en zelfs genezing. Is er evenwel een snelle respons nodig (zoals bvb bij symptomatische hersenmetastasen of bij belangrijke viscerale aantasting met complicaties), dan kan gedurende 8 weken een BRAF- en MEK-inhibitor worden gebruikt met nadien een switch naar immuuntherapie. Ook na falen van immuuntherapie kan Tafinlar en Mekinist worden gebruikt.
Spinocellulair carcinoom van de huid
Bij lokaal gevorderde of gemetastaseerde ziekte was er gedurende lange tijd enkel chemotherapie op basis van cisplatin beschikbaar. Er was maar respons bij een beperkt aantal patiënten en typisch van korte duur. Vandaar dat bij veel patiënten deze systemische behandeling, die ook toxisch was, niet werd toegepast.
Immuuntherapie is terugbetaald bij het gemetastaseerd of lokaal gevorderd cutaan plaveiselcelcarcinoom waarbij curatieve chirurgie of curatieve bestraling geen geschikte optie meer is. Cemiplimab (Libtayo°) is voor ons beschikbaar sedert 2019. Bij 67% van de patiënten wordt respons of ziektecontrole bekomen. Bij optreden van respons is deze in de meeste gevallen duurzaam. Hierdoor is er ook een duidelijk verbetering van de mediane overleving aangetoond.
Basocellulair carcinoom van de huid
Erivedge (vismodegib) wordt gebruikt voor de behandeling van het gemetastaseerd basocellulair carcinoom van de huid alsook voor het lokaal gevorderd carcinoom waarbij de behandeling met chirurgie of bestraling niet (meer) geschikt is. Erivedge is een peroraal geneesmiddel dat doelgericht werkt als ‘hedgehog’-signaaltransductieremmer. Hierdoor kunnen de kankercellen worden gedood of kan de groei van de kankercellen worden vertraagd of gestopt.
Sinds kort is Odomzo (sonidegib), een andere hedgehog inhibitor op de markt gekomen. Deze medicatie is even effectief en is minder toxisch aan een lagere dosis. De meest frekwente neveneffecten zijn haarverlies, smaakstoornisssen, misselijkheid en spierkrampen.
Sedert 2021 is immuuntherapie met Libtayo (cemiplimab) terugbetaald als progressie na of intolerantie aan een hedgehog inhibitor.